Trump reset tuşuna bastı; doların saltanatı sona mı eriyor?

Bazen tarihin rotasını küçük gibi görünen cümleler değiştirir.
Bir devlet başkanı, basın toplantısında öyle bir şey söyler ki, piyasalar sarsılır, merkez bankaları tedirginleşir, ekonomi tarihçileri ellerine not defteri alır.

Geçtiğimiz günlerde, işte öyle bir cümle kuruldu:
“Dünyaya dolarla rezerv tutmayın.”
Söyleyen kişi, ABD Başkanı Donald Trump.

Sadece bu söz bile, 1944’ten beri süregelen Bretton Woods sisteminin artık ciddi biçimde sorgulandığını gösteriyor.
Ama daha da önemlisi… Bu cümle, 21. yüzyılın para sistemine dair yeni bir rota çiziyor.

Trump’un bu sözlerinin yanı sıra aldığı kararlar tsunami gibi dünyaya dalga dalga yayılıyor. Dün Cumhurbaşkanı Erdoğan da AK Parti Grup toplantısında yaptığı konuşmada, bu konuya değinerek, ‘Ticaret savaşlarının bir etki uyandıracağı anlaşılıyor. Büyük küçük demeden herkesi etkileyecek şiddetli bir kasırga geldiğini söylemek abartılı olmayacak. Evet, dünyada ciddi bir belirsizlik ortamı var. Ama Türkiye'nin de yolunu aydınlatan güçlü bir ekonomi programı var." ifadelerini kullandı.

Bursa Sanayicileri ve İşinsanları Derneği (BUSİAD) Dijital Dönüşüm Uzmanlık Grubu ile Bursa İş Kadınları ve Yöneticileri Derneği (BUİKAD) Dijital Dönüşüm Komisyonu paydaşlığında “Sanayi ve İş Dünyasında Blockchain” Konulu toplantısı tam da bu tarihsel kırılmanın yaşandığı günlerde yapıldı. Blockchain teknolojisinin teknik anlatımıyla başlayan toplantı, ilerleyen saatlerde doğrudan dünya ekonomisinin makro mimarisine dair analizlere evrildi.

İnfo Production CEO’su Erkan Öz’ün yorumu oldukça netti:
“Trump sistemin fişini çekti. Dolar artık rezerv para olarak istenmiyor. Bu yeni dönem altına, Bitcoin'e, token ekonomisine kapı açıyor.”

Bu sözler heyecan verici olduğu kadar düşündürücü.

Çünkü 200 yılda 1 trilyon dolar basan ABD, son 15 yılda bu rakamı 8’e katladı. Şimdi ise bu şişkinliğin bedelini ödemek istemiyor. Doların rezerv para olmasından vazgeçmek, ABD için yükten kurtulmak anlamına geliyor.

Trump’ın bu hamlesi, bir süredir konuşulan “çoklu rezerv para” senaryosunu da hızlandırabilir. Belki altın, belki Bitcoin, belki devlet destekli dijital paralar (CBDC’ler)… Ama kesin olan şu:
Küresel ekonomi artık dolara muhtaç olmak istemiyor.

Uludağ Üniversitesi Öğretim Görevlisi Dr. Özhan Sağlık, bu dönüşümün teknik zeminini, yani Blockchain’i detaylı bir biçimde anlattı. Blokzincirin temel farkı, güveni kişilere ya da kurumlara değil, matematiğe dayandırması. Değiştirilemezlik, merkeziyetsizlik ve şeffaflık, sistemin yapıtaşları.

Bu sistem ilk kez internette değil, parada devrim yapıyor.
Veriyi değil, serveti taşıyor.

Dr. Sağlık’ın vurgusu dikkat çekici:
“Blok zinciri internetten sonraki en büyük devrimdir.”

TÜRK USULÜ BLOKZİNCİR: VADELİ ÇEKLER

Boğaziçi Üniversitesi Öğretim Görevlisi Cemil Şinasi Türün’ün getirdiği yerli perspektif ise salondaki pek çok katılımcı için adeta ufuk açıcı bir projeksiyondu.

Çünkü Türün, Türkiye’nin vadeli çek sistemini Blockchain’e benzetti.

Çekler, bankaların garantisi dışında ama toplumun kredibilitesiyle işleyen bir yapıya sahip. Tutarın ciro edilerek el değiştirmesi, aslında zincirleme bir güven ilişkisi kuruyor.

Türün, 2024’te 12 milyondan fazla çek piyasaya sürüldüğünü bunun ön yüzünün tutarının 8 trilyon lira olduğunu arkasının ciro edilmesiyle bu rakamın 20-30 trilyon lirayı bulabildiğini söyledi.

Türün, senet ve açık hesapları da buna katınca Türkiye’de göründüğünden farklı bir ekonomisinin olduğunu da kaydetti. Pazar kredibilitesinin Türkiye’de kullanılan bir mekanizma olduğunu belirten Türün, bunu yabancıların anlayamadığını da söyledi. 1 milyon 160 bin kişin çek kullandığını ve ödenmeme oranın yüzde 1.6 çek sayısında miktar olarak da yüzde 2.2 olduğunu ve bunun bankaların sorumluluğunda olmadığını da kaydetti.

Bu, görünenden çok daha büyük bir iç piyasa hareketi demek.

Ve bu sistemi devlet değil, insanlar çalıştırıyor.

O halde soru şu:
Biz aslında Blockchain'i zaten yaşıyorsak, neden dijitalleştirmiyoruz?

Toplantının kapanış bölümünde söz alan Kadir Has Üniversitesi Öğretim Görevlisi Tansel Kaya, 2030 yılına dair projeksiyonlar sundu.

Gayrimenkulden enerjiye, alacak senetlerinden karbon kredilerine kadar her şeyin tokenlaşacağı bir dünyaya hazırlanıyoruz.

Toplam varlık hacmi: 16 trilyon dolar.

Bu sadece dijitalleşme değil; varlıkların sahiplik yapısının, yatırım mantığının ve hatta mülkiyet anlayışının bile değişmesi anlamına geliyor.

Kaya’nın şu vurgusu oldukça önemli:
“Gelecekte para, sadece takas aracı değil; dijital hak belgesi olacak.”

TÜKETİCİ HAKLARINA ADANAN BİR ÖMÜR…

Bursa’da tüketici hakları denilince akla gelen ilk isim hiç şüphesiz Sıtkı Yılmaz’dır…

Dile kolay bir eğitimci olan Yılmaz 37 yıldan beri tüketici haklarının korunması için mücadele veriyor. 1988 yılında kısa adı TÜKDER olan Tüketicileri Koruma Derneği’ne üye olan Yılmaz, 2002 yılında genel sekreter oldu. 2003 yılında da 10 arkadaşı ile birlikte Tüketici Dernekleri Federasyonu’nu (TÜDEF) kurdu. 2008 yılından beri de TÜDEF Genel Başkanlığını sürdüren Yılmaz, bu süre içinde binlerce tüketici hakkı ihlalini kamuoyuna duyurdu, uzlaşmazlıkları hakem heyetlerine ya da mahkemelere taşıyarak takipçisi oldu.

Bugün belki de farkında olmadan yararlandığımız tüketici haklarıyla ilgili birçok konunun toplumsal kabul görmesinde onun katkısı var.

Yılmaz’ın asıl mesleği ise öğretmenlik. Geçtiğimiz hafta bünyesinde Bursa Hakimiyet Gazetesi, AS TV, Radyo S ve bursahakimiyet.com.tr’nin bulunduğu ACG Medya’yı ziyaret ederek 30 yıla yakın yaptığı öğretmenlik günleri anılarının yer aldığı ‘Sürgünle kuşatılmış yaşam’ kitabını hediye etti.

Yılmaz, Diyarbakır’dan başlayıp Bursa’ya kadar uzanan öğretmenlik günlerinde yaşadıklarını anlatarak bir döneme kendi bakış açısıyla mercek tutuyor.