Dirençli Gemlik için önemli adım; Risk haritası oluşturma projesi başladı

Kahramanmaraş merkezli 11 ili etkileyen ve asrın felaketi olarak nitelendirilen depremler sonrası 6 Şubat’ın Türkiye’nin depreme hazırlanması konusunda bir milat olacağı değerlendirmeleri yapıldı.

Depremler yıkılan binalar ve kaybedilen canlarla değil, aynı zamanda bilim dünyası için de önemli dersler barındıran bir felaket olarak hafızalara kazındı.

Depremlerin hemen ardından Bursa Teknik Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Deprem uygulama ve Araştırma Merkezi Müdür Yardımcısı Prof. Dr. Eyübhan Avcı, TÜBİTAK’ın desteklediği proje kapsamında bölgeye gitti. Önce depremin etkisini arttıran zemini ve binaların yıkılma nedenlerini araştırdı. Sonrasında Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın bölgenin ayağa kaldırılması için kurulacak yeni kentler için araştırmalarını sürdürdü.

Avcı ve beraberindeki bilim insanlarının Hatay ve Kahramanmaraş’ta binaların yıkım sebeplerini incelediklerinde karşılarına çıkan en büyük etkenlerden biri zemin sıvılaşması oldu. Bina sağlam olsa dahi, eğer zemin sıvılaşmaya müsaitse, yıkımı engellemek çok zor oluyordu.

Prof. Dr. Eyübhan Avcı’nın önemli bir tespiti ise Bursa’nın zemin yapısı bakımından Hatay’a oldukça benzemesiydi. Özellikle Gemlik ve Mudanya gibi bölgeler, zemin etkisi dolayısıyla depremden büyük zarar gören İskenderun ilçesiyle neredeyse aynıydı.

Deprem bölgesindeki çalışmalardan önemli bir deneyim elde eden Prof. Dr. Avcı ve deprem bölgesinde birlikte çalıştığı farklı disiplinlerden bilim insanlarının yer aldığı ekip Bursa için önemli bir proje başlattı.

Bursa’daki deprem riskini en aza indirmek için kapsamlı bir zemin araştırmasını hedefleyen projeyle ilk etapta Osmangazi, Yıldırım ve Gemlik ilçeleri mercek altına alındı. Proje için pilot bölge seçilen Yıldırım’ın Yunusemre Mahallesi ve çevresinde başlatılan çalışmanın ikinci adresi ilçe belediyesinin de verdiği destekle Gemlik oldu.

Projenin lansmanı dün Gemlik Bir Nolu Sağlık Ocağı bahçesinde yapıldı. Lansmana Gemlik Belediye Başkanı Şükrü Deviren, belediye meclis üyeleri ve vatandaşlar da katıldı.

Projeyi anlatan Prof. Dr. Eyübhan Avcı’nın verdiği bilgiye göre, Japon Kalkınma Ajansı’nın (JICA) mikro bölgeleme çalışması yaptığı Gemlik’te projeyle Gemlik’in detaylı zemin haritası çıkarılacak, zemin sınıfı ve sıvılaşma olan bölgeler, heyelan riski olan alanlar belirlenecek.

Sahaya özgü deprem analizleri yapılarak alana gelecek ivme değerleri hesaplanarak bunlar AFAD verileriyle kıyaslanacak. Bu bilgiler ışığında deprem simülasyonu yapılarak olası bir depremde hasar durumu belirlenecek. Bununla birlikte hasar durumuna göre alınabilecek önlemler de ortaya çıkacak. Kentsel dönüşümünde yol haritası belirlenmiş olacak. Yani yapılaşma, yerinde dönüşüm ve yerinde güçlendirme gereken yapılar belirlenecek.

Belediyeler için yapılacak haritalar ile ilgili yazılım geliştirilecek. Bu yazılım sayesinde belediyeler ve kamu kurumları ilçenin zemininden üzerindeki yapılara kadar tüm ayrıntıları görecek. Simülasyonlarla sadece Gemlik merkezli değil, yakındaki bir depremin binalar üzerindeki etkileri görülebilecek.

Vatandaşlar için de portal yazılımı geliştirilerek ada, parsel veya koordinat bilgisi ile vatandaş bilgilendirilecek. Zemin veya binalarında problem olan vatandaşlara mesaj gönderilerek yapılarının kontrol edilmesi uyarısında bulunulacak.

Gemlik’in karşılaştığı en büyük sorunlardan birinin barınma ve güvenli yapılaşma olduğunu vurgulayan Gemlik Belediye Başkanı Şükrü Deviren, Bursa Büyükşehir Belediyesi ve Teknik Üniversitesi ile sağladıkları işbirliği sayesinde bu sorunlara çözüm üretmeyi hedeflediklerini söyledi.

Deviren, şehrin yeniden inşası için bilimsel verilere dayalı bir yol haritası oluşturduklarını belirterek, Gemlik’teki mevcut yapıların yüzde 48'inin ruhsatsız olduğunu ve kaçak yapılaşmaya karşı sert önlemler alacaklarını ifade etti. Deviren, "Gemlik’i bilimsel veriler ışığında, halkımızla birlikte depreme dayanıklı hale getireceğiz" dedi.

Gemlik’in sağlıklı bir şekilde büyümesi için birlikte hareket ettikleri Bursa Büyükşehir Belediyesi, Gemlik Belediyesi ve Teknik Üniversitesi'ne teşekkür eden Deviren, Gemlik’i daha yaşanabilir bir şehir haline getireceklerine olan inancını yineledi.

GEMLİK’İN TAŞINMASI TARTIŞMALARI GERİDE KALDI

Gemlik hem İznik’ten gelen Güney kolu hem de Kuzey Marmara’daki kuzey kolunun yanı sıra İnegöl’den başlayıp Bursa’nın içinden geçen fay hattının üreteceği depremlerden etkilenecek. Çünkü Gemlik’in özellikle ilçe merkezi sıvılaşma tehlikesinin en yüksek olduğu bölge.

Hiç unutmam; 1999 depremi sonrası Belediye Başkanı Mehmet Turgut, deprem riskine karşı incelemelerde bulunmak üzere daha sonraki yıllarda beyin kanaması sonrası yitirdiğimiz çok değerli bilim insanı Prof. Dr. Aykut Barka’yı davet etmişti.

Barka, Mehmet Turgut’un ne yapmamız gerekir sorusu üzerine, dağın yamaçlarını göstererek, ’buraya taşınmanız gerekir’ yanıtını verdikten sonra eklemişti: Bir depremde zeminden simsiyah çamurlar çıkacak.

Dünkü lansman sırasında da bir vatandaşın sorusu üzerine Prof. Dr. Eyüphan Avcı, sıvılaşma nedeniyle binaların 50 santimetreye yakın zemine gömüleceğini ve sular içinde kalacağını söyledi.

Lansman toplantısında geçmişte büyük tartışmalara neden olan hatta çıkan kanun hükmünde kararname sonrası bina satışlarının durmasına neden olan Gemlik’in taşınması konusu da gündeme geldi.

Prof. Dr. Avcı, yürüttükleri projeyle zeminin durumunun net olarak ortaya çıkacağına işaret ederek, ‘Zemin veya binaların durumuna göre karar verilecek. Eğer bina sağlam zemin zayıfsa geliştirdiğimiz borla ejeksiyon yöntemi uygulanabilir. Ayrıca yeni yapılacak binalar için yine zemin güçlendirmeye sağlıklı sonuç alınabilir. Japonya’da daha riskli zeminler var ama kimse Japonya’yı taşıyalım demiyor. Zemine göre projeler geliştirilerek sağlam binalar yapılabilir’ dedi.

Belediye Başkanı Şükrü Deviren de, Gemlik’in taşınması konusuyla ilgili tartışmalara değinerek, ‘Hocam çok güzel özetledi aslında Gemlik taşınma ibaresi çok doğru değil. Şöyle bir örnekle de vermek gerekirse eldeki verilere göre, Gemlik üç boyutlu büyümüş, güneye doğru kuzeye ve doğuya doğru bir büyüme sağlamış. Fakat bu büyüme yüzde 18 iken 1999’dan sonra Gemlik içi de yüzde 17 büyümüş. Bu büyüme Gemlik taşınmalı söylemleriyle çelişkili bir durum. Madem bu kadar çok sıvılaşmanın olduğu ve taşınmasını istediğiniz Gemlik’e neden yüzde 17’lik bir artış sağlayacak bir yapı izni vermişsiniz. Bu bilime saygının ötesinde bir şey siyasi veya kişisel kararlar. Bizim yapmak istediğimiz bilimin ışında işi ehline vererek, yaşanabilir bir Gemlik’in inşası’