Deprem bölgesini inceledi; Bursa hangi şehre benziyor?

Kahramanmaraş merkezli depremlerin üzerinden bir yıl geçti. 11 ili deyim yerindeyse yerle bir eden deprem felaketinin açtığı yaralar sarılmaya çalışılırken, ülkemizi yeni felaketlerden korumak için önlemler almak gerektiğinin artık herkes farkında.

Bursa da yüksek riskli kentlerin başında yer alıyor. Bursa’yı etkileyecek 3 ana fay hattı var. Birincisi Marmara Denizi’nde yer alan ve 7,6 deprem üretecek KAF’ın kuzey kolu. İkincisi İznik’ten başlayıp, Gemlik, Mudanya ve Karacabey’e uzanan diğer hat.

Türkiye’de deprem bakımından en özel illerden biri Bursa. İstanbul merkezinden fay hattı geçmiyor ama Bursa’nın merkezinde 3 fay hattı var. Güney kolu olarak adlandırılan bu hat, İnegöl'ün altından başlayıp Kestel ve Gürsu’dan Yıldırım’a uzuyor. Buradan üç segmente ayrılıp Osmangazi, Nilüfer Çalı ve Uluabat'ın güneyine kadar devam ediyor.

Tarihsel kayıtlara bakıldığında 1855’te Bursa’nın küçük kıyameti denilen deprem bu hatta meydana geldi. Bu depremin 7 büyüklüğünde olduğu tahmin ediliyor. Bine yakın vatandaş yaşamını yitirirken, Ulu Camii’nin 20 kubbesinden 16’sının, Osman Gazi türbesi ve Kapalı çarşıda ciddi hasara neden olmuş.

Aynı depremin meydana geleceğini düşünürsek, yapı stokunun yüzde 60’ının kaçak olduğu ve mühendislik hizmeti almayan binaları düşünürsek daha kötü sonuçlarla karşılaşabiliriz.

O yüzden İstanbul için 7,5’luk bir depreme hazırlanması gibi Bursa da en az 7,2’lik bir depreme hazır olmalı…

Son aylarda Gemlik Körfezi’ndeki depremlerin ardı arkası kesilmiyor. Dün de Gemlik Şahinyurdu’nda 3,6 büyüklüğünde deprem meydana geldi. Bizim unutup, halk deyimiyle kulağımızın üstüne yatmayı yeğlediğimiz deprem sürekli kendini hatırlatmaya devam ediyor.

Kahramanmaraş merkezli depremlerin yerle bir ettiği kentlerde zemin incelemesi yapan Bursa Teknik Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Eyübhan Avcı ile AS TV’de yayınlanan Gözlem Kulesi programında deprem gerçeğini ve Bursa’yı konuştuk. 

Bursa Teknik Üniversitesi bünyesinde yer alan Deprem Mühendisliği Uygulama ve Araştırma Merkezi, “depreme dirençli kentler” oluşturmak için uzun süredir çalışmalarını sürdürüyor. Hatta deprem öncesi bu bölgede zemin araştırmaları yapılmış, depremden hemen sonra bölge yapılan incelemede verilen tepkiler de ölçülmüş

BTÜ’lü akademisyenler, hem deprem bölgesinde hem de Bursa’ da depreme karşı direncini artırıcı çalışmalara imza atıyor. Bu kapsamda Büyükşehir Belediyesi ile beraber Bursa’nın Zemin Sıvılaşma Haritasının çıkarılması çalışmalarına, Yıldırım ve Osmangazi ilçelerinde başlandı. Ortaya çıkacak harita ile Bursa’nın sıvılaşma açısından riski ortaya konacak.

Bunun yanında yine BTÜ’lü akademisyenler, Büyükşehir Belediyesi tarafından Yıldırım, Osmangazi ve Nilüfer ilçelerinde yürütülen üstyapı hızlı taramalarına çalışmalarına da teknik destek sağlıyor.  

HATAY’LA BURSA’NIN İSKENDERUN’LA GEMLİK VE MUDANYA’NIN ZEMİNLERİ AYNI

Programda Bursa’da zemin açısından sıkıntılı bölgeler bulunduğunu kaydeden Eyübhan Avcı, özellikle Nilüfer, Osmangazi ve Yıldırım ilçelerinden geçen Bursa ovasının bulunduğu alanlar ile Gemlik ve Mudanya ilçelerinin sahile bakan kısımlarının alüvyon zeminlerden oluştuğunu ifade etti.  Deprem bölgesindeki kentlerin zeminleriyle Bursa’nın karşılaştırmasını yapan Avcı,  şöyle devam etti:

‘Bursa ovasının olduğu bölgeler Hatay Amik ovası’na,  Gemlik ve Mudanya ise İskenderun’a çok benziyor. Gemlik ve Mudanya’nın sahil bölgelerinde çok ciddi sıvalaşma var. Sıvılaşmanın ne kadar önemli olduğunu Kahramanmaraş merkezli depremde gördük. Depremin merkez üssünden 200 kilometre uzaktaki Hatay’da hasar, merkezden daha fazla oldu. Çünkü sıvılaşma depremin etkisini bazı bölgelerde 10 kata yakın arttırıyor. O yüzden Bursa çevresinde meydana gelecek bir deprem zemin yapısı nedeniyle depremin etkisini kat be kat arttıracaktır’

Bursa’da ayrıca heyelan riski olan alanların da bulunduğuna dikkat çeken Avcı, ‘Osmangazi ve Yıldırım’ın eteklerinde yerleşimin olduğu yerler Mudanya, Gemlik, İnegöl’de heyelan riski olan yerlerde meydana gelecek deprem bu heyelanları tetikleyebilir.  Buralarda yapılaşma var ve siz ne kadar yapılarını iyi tasarlamış olsanız bile heyelanda hasar görme riski kaçınılmaz’ dedi.

 ZEMİN GÜÇLENDİRMEYE EKONOMİK ÇÖZÜM; BOR KATKILI ENJEKSİYON

Depreme karşı alınması gereken önlemleri de anlatan Avcı’ya göre, kentsel dönüşüm öncesi hem zemini hem de üstündeki yapılaşmanın çok iyi bilinmesi gerektiğini ve o yüzden haritaların çıkarılmasının büyük öneme sahip olduğunu dile getirdi.  

‘Aynı acıları yaşamak istemiyorsak depremle uyumlu yapılar yapmamız lazım’ diyen Avcı,  şöyle devam etti:

‘İlk olarak deprem ne zaman olacak tartışmalarını bir tarafa bırakmamız lazım. Her an deprem olacakmış gibi hazırlıklarımızı tamamlamamız gerekiyor. Her yer risk altında. Bir an önce start vermemiz lazım. Bu da sadece devletin kaldıracağı bir yük değil vatandaşın da bunla ilgili bilinçli olması lazım’

Bursa’da yerinde dönüşümün gerçekleştirilmesi için sıvılaşabilir alanda zemin iyileştirmelerine ihtiyaç duyulduğunu ifade eden Avcı şöyle devam etti: 

‘20 yıldır farklı teknikleri uyguluyoruz. Kimyasal ejeksiyon uygulamasını Japonya ve ABD uyguluyor. Biz de bunlardan döviz ödeyerek satın alıp, tünellikle tünel inşaatlarında ve zemin iyileştirmelerinde kullanıyoruz.  Biz bunu yerli madenimiz olan bor ile gerçekleştirmek için proje yürütüyoruz. TÜBİTAK,  Deprem araştırmaları çağrısına çıktı. Bizim projemiz de kabul edildi, ek bütçe desteği de verildi. Deprem sonrası laboratuar çalışmalarını tamamladık. Farklı bölgelerden,  Hatay’dan bile zemin numunesi getirerek enjeksiyon yaptık. Test cihazlarımızda inceledik. Sıra sahadaki çalışmalara geldi. EBursa Büyükşehir Belediyesi destek oldu. Kurşunlu’da boş bir alanda deneyeceğiz. Çevresini de açarak enjeksiyonun nasıl sonuç verdiğini insanlar gözüyle görecek’