Bursa’nın örnek STK’sı; önce müze sonra uluslar arası tescil

Sivil toplum örgütlerinin katılımcılık ve toplumsal hizmet konusunda ne kadar önemli olduğu sürekli dile getirilir ancak bunun hayata geçirilmesi konusu hep eksik kalır.

Bursa UNESCO Derneği bunu başarabilen nadir STK’lardan biri. Bursa’ya UNESCO somut olmayan kültürel miras müzesi kazandıran dernek Paris’ten uluslar arası tescil elde etti.

AS TV’de yayınlanan Gözlem Kulesi programına konuk olan Bursa UNESCO Derneği Başkanı İlker Özaslan ile derneğin çalışmaları ve bundan sonraki hedeflerini konuştuk.

Bursa UNESCO Derneği’nin temelleri 1998 yılında Tophane Teknik Lisesi öğretmen ve öğrencilerinin girişimi sonucu 1998 yılında atıldı. İlk başkanı da Bursa’da birçok eserde imzası bulunan dönemin Bursa Büyükşehir Belediye Başkanı Erdem Saker oldu. Kurulduğunda adı Tophane UNESCO Gençlik Derneği olan sivil toplum kuruluşu, 2014 yılında Bursa’nın UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne girmesiyle Bursa UNESCO Derneğine dönüştü.

İlk çalışmalarını Cumalıkızık’ta gerçekleştiren dernek köyün son yıllarda ulaştığı şöhretin temellerini de attı. Avrupa Birliği’nden alınan destekle köy kadınlarına yönelik kurslar açıldı, Ahududu şenlikleri düzenlendi. Yani herkesin bildiğinin aksine Kınalı Kar dizisinden önce UNESCO Derneği 700 yıllık geçmişe sahip Osmanlı köyünün küllerinden doğmasını sağladı.

Dernek başkanlığını iki dönemden beri yürüten İlker Özaslan, Bursa’ya katkı sağlamak için neler yapılabilir sorusunu yanıtını bulmak için çalışma yapılırken Somut Olmayan Kültürel Miras Müzesi fikri ortaya çıktı. Türkiye’de sadece Ankara’da bulunan benzeri müze, UNESCO Milli Komisyonu’nda yer alan akademisyenler, Altındağ Belediyesi ve Kalkınma Ajansı’nın desteği ile kurulmuştu.

Pandemiden birkaç gün önce müze ziyaret edildi ve Bursa’da da bunun benzerinin kurulabileceği fikri kabul gördü. Ancak pandemi nedeniyle hayat durunca proje ancak 2002 yılında start alabildi. Bursa’da her şey hazırdı. El sanatları ve somut olmayan kültürel mirası yaşatan insanlar vardı. Geriye yer bulmak kalmıştı. Dönemin Nilüfer Belediye Başkanı Turgay Erdem’in kapısı çalındı. O da olumlu bakınca Misi yani Gümüştepe köyünde bir bina tahsis edildi. 8 aylık çalışma sonunda geçen yıl kasım ayında müze kapılarını açtı.

Her gün el oyasından ahşap işlemeciliğine Gezek’ten Karagöz’e kadar her gün bir etkinliğin gerçekleştirdiği müze, haziran ayında Kültür Yolu festivalinin de kapsamına alındı. 1-9 Haziran tarihleri arasında 600 kişi müzeyi ziyaret etti.

PARİS’TEKİ AKREDİTASYON BAŞARISI…

Müzenin ardından derneğin uluslar arası alanda kabul görüp tescillenme başarısı geldi.

UNESCO akreditasyonu için başvuran dernek aslında bu alanda da tüm şartları yerine getirecek özelliklere sahipti. 25 yıllık derneğin çalışmalarının yer aldığı dosya, 12 Haziran’da Paris’teki UNESCO toplantısında ele alındı. 600 kişilik heyetin iki günlük müzakereleri sonucu akredite edildi. Bu bir nevi UNESCO danışmanlığı anlamında da geliyordu. Türkiye’den 8, dünyadan da 260 dernek bu kapsamda yer alıyordu. Bu uluslar arası kabul ülkü lobisinin gelişmesine de katkı sağlıyor. Ortak projeler yürütmenin yanı sıra öğrenci değişim programlarının da yolunu açıyor.

Bursa UNESCO Derneği ile birlikte bu yıl Türkiye’den Kadın Eğitim ve Mevlana Vakıfları da kabul gördü. Dört yılın sonunda yapılacak inceleme sonucu katkı sağlama durumuna göre değerlendirme yapılacak. Bu önemli çünkü Akşehir Nasrettin Hoca Derneği şartları yerine getirmediği için üyeliği bir yıl askıya alınmış.

SOMUT OLMAYAN MİRAS FOTOĞRAF YARIŞMASI

Müze faaliyetleri devam ederken boş durmayı ve kültürel alanda hem Bursa’ya hem Türkiye’ye katkı sağlamak isteyen dernek, geçen nisan ayında yine önemli bir proje başlattı.

UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Fotoğraf Yarışması düzenlendi. 21 Nisan’da açıklanan yarışmaya 21 Ağustos’a kadar başvuru yapılabilecek. Bu güne kadar 93 sanatçı 300’den fazla eser göndermiş. Ay sonuna kadar 700 fotoğrafa ulaşması hedefleniyor. Yarışma sonunda Türkiye’nin dört bir yanından somut olmayan kültürel mirasla ilgili 40 fotoğraf seçilecek. Bunlar önce Bursa’da ardından İstanbul, Ankara ve İzmir’de sergilenecek. Ayrıca kitap haline de getirilecek.

Bu yarışma UNESCO’nun araştırma, bulma, ortaya çıkarma ve gelecek nesillere aktarım hizmetiyle de örtüşüyor.

Özaslan, UNESCO’nun genel ve Türkiye’ye yönelik çalışmaları hakkında da bilgi verdi. UNESCO 1972 yılından beri insan uygarlığının inşa ettiği yapılan ve doğanın oluşturduğu güzellikleri korumaya aldı. Türkiye de bu programa 1983 yılında dahil oldu. Türkiye’den bugüne kadar 21 eser listeye girdi. Türkiye halen bu alanda ilk 15 ülke arasında yer alıyor. Bir de geçici listeler var. Türkiye’nin geçici listede 79 dosyası bulunuyor ve başvuran ülkeler arasında ilk sırada yer alıyor.

Somut olmayan kültürel miras konusunda da Türkiye önemli mesafeler kaydetti. İnsanların yaşamlarındaki uygulamaları, eğlence kültürleri, törenler, ritüeller, sözlü anlatımlar, el sanatları olarak tanımlanan somut olmayan kültürel mirasta da Türkiye 30 dosya ile Fransa’yı geçerek Çin’in ardından dünya ikincisi.

Sözün özü; STK olacaksa Bursa UNESCO Derneği gibi olmalı. Kent Bursa’ya hem de Türkiye’ye katkı sağlamalı.

Emeği geçen herkese Bursa adına teşekkür ediyorum.