Mustafa Armağan'dan çarpıcı iddia: Bursa Nutku uydurma

İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı, İmamoğlu ve çok sayıda şüpheli hakkında "suç örgütü yöneticisi olmak", "suç örgütüne üye olmak", "irtikap", "rüşvet", "nitelikli dolandırıcılık", "kişisel verileri hukuka aykırı ele geçirmek", "ihaleye fesat karıştırmak" ve "PKK/KCK terör örgütüne yardım etmek" suçlarından soruşturma başlattı.

Soruşturma kapsamında İmamoğlu'nun gözaltına alınmasının ardından CHP'nin çağrısı sonrası başta İstanbul olmak üzere çok sayıda ilde protesto yapıldı.

Öte yandan Bursa Nutku'ndan yapılan alıntılar nedeniyle çok sayıda kişini de gözaltına alındığı öne sürüldü.

ARMAĞAN'DAN BURSA NUTKU AÇIKLAMASI

Konuyla ilgili tartışmalara yazar Mustafa Armağan da dahil oldu.

Konuyla ilgili ensonhaber.com'da dikkat çeken bir yazı kaleme alan Armağan şu ifadeleri kullandı:

Şu kesin ki tarih alanında da bir Dezenformasyonla Mücadele Merkezi kurulmalı.

Ekrem İmamoğlu’nun gözaltına alınması üzerine başlatılan eylemler sırasında –özellikle sosyal medyada- Atatürk’e ait olduğu ileri sürülen ‘Bursa Nutku’nun bir ihtilal bildirisi gibi elden ele dolaştırıldığına siz de muttali olmuşsunuzdur. 30 yıldır ‘nutuk’ diye pompalanan metnin uydurma olduğunu anlatmaya çalışıyorum ama sesim ancak bu kadar çıkıyor. Yine de yılmadan anlatacağım.

Peki sözde ‘Bursa Nutku’nun mahiyeti nedir? Neden bu kadar önem verilmektedir ona?

1 Şubat 1933 günü Bursa’da Ulu Cami’den çıkan cemaatin bir kısmı İstanbul’da bazı camilerde Arapça ezan okunduğu halde Bursa’da neden okunmadığını sormak üzere toplu halde valiliğe yürür. Vali ve Emniyet Müdürü paniğe kapılarak durumu Ankara’ya bildirir. O sırada İzmir taraflarında bir yurt gezisinde bulunan Gazi’ye telgraf uçurup ‘Bursa’da irticaî kalkışma’ başladığı mesajını verirler. Bunun üzerine Gazi 5 Şubatta bir kaç gün önce ayrıldığı Bursa’ya döner. Anadolu Ajansı’na şu beyanatta bulunur:

“Hadise haddizatında fazla ehemmiyete haiz değildir. Her halde cahil mürteciler Cumhuriyet Adliyesinin pençesinden kurtulamıyacaklardır. Hadiseye dikkatimizin bilhassa çevirmemizin sebebi, dini siyaset ve herhangi bir tahrike vesile etmeğe asla müsamaha etmiyeceğimizin bir defa daha anlaşılmasıdır. Meselenin mahiyeti esasen din değil, dindir. Kat’i olarak bilinmelidir ki; Türk milletinin millî dili ve millî benliği bütün hayatına hakim esas kalacaktır.”

Beyanatta adlî makamlar gerekeni yapacaktır denilmektedir.

Buraya kadar bir sorun yok. Ancak ertesi akşam Gazi’nin, Atatürk Köşkü olarak bilinen binada ikinci bir konuşma yaptığı ve “Görevini yapmayan kolluk kuvvetleri karşısında Türk gençliğinin bizzat harekete geçmesi gerektiğini” ifade ettiğine dair bir rivayet var ki, ‘Bursa Nutku’ adıyla yayılacaktır.

Özetle ‘Bursa Nutku’ devrimlerin bekçisi olan gençliği sokaklara dökülmeye, anarşiye, kanun ve nizam tanımazlığa çağıran kışkırtıcı ve anarşik mahiyette bir konuşmadır. İyi ama bir gün önce Arapcça ezan okumak isteyenlerin Cumhuriyet adliyesinin pençesinden kurtulamayacağını söyleyen Gazi neden edtesi gün tam tersi mahiyette bir konuşma yapsın?

İlk kez Atatürk’ün ölümünden 9 yıl sonra yayımlanan ama 11 yıl dikkat çekmediği halde 1958 yılında Ulus gazetesinde göründüğünden bu yana, vardı-yoktu diye tartıştığımız bu sözde nutuk hakkındaki görüşüm şudur:

Atatürk’ün Bursa Nutku yoktur!

Kanıtlarımı metodolojik ve olgusal olmak üzere iki düzeyde ifade edeyim. Metodolojik kanıtlarım şunlar:

1) Nutuk dediğiniz kalabalık bir topluluk önünde yapılan bir konuşmadır. Halbuki Bursa Nutku’nun 13-14 kişilik bir içki sofrasında söylendiği rivayet edilmektedir. Dolayısıyla bir kere bu konuşma bir ‘nutuk’ olamaz.

2) Gazi gibi meşruiyete önem veren bir devlet adamının gençliği sokağa dökecek ve polis, savcı, hakim vs. devlet görevlilerini dinlememeye sevkedecek bir konuşma yapması kendisiyle çelişmesi demektir. Nitekim Mahmut Goloğlu’nun dikkatimizi çektiği gibi Bursa olayından iki buçuk ay sonra meydana gelen Razgrad olayında (Bulgarlar Türk mezarlığına tecavüzde bulunmuştu) gençliği yatıştırıcı bir dille konuşan ve kanunlara uymaya çağıran da Gazi’den başkası değildi.

Olgusal açısından bakarsak Bursa Nutku’nun sahteliğini şu kanıtlardan anlayabiliriz:

1) Atatürk’ün bütün söz ve yazışmalarını toplayan resmi yayınlarda bu nutka yer verilmemiştir. Mesela Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri’nde yoktur.

2) Atatürk’ün yaptığı her konuşmanın günü gününe kaydedildiği Nöbet Defteri’nde ne bu toplantının ne bir akşam yemeğinin kaydı bulunmaktadır. Akşam yemeği yenilmediğine göre konuşma da boşa düşmektedir.

3) Bursa Nutku bu kadar önemli idiyse neden o günlerde basına yansımamıştır da, 14 yıl sonra, yazanın da pek emin olmadığı ve kimden duyduğunu belirtmediği bir kitapta karşımıza çıkmıştır? Nutku ilk kez yayınlayan Rıza Ruşen Yücer bile Atatürk’e Ait Birkaç Fıkra ve Hâtıra adlı kitapçığın Önsözünde şöyle demiştir: “Naklettiğim fıkra ve hâtıralar gerçekten olmuş mudur? Bunu da kesin olarak temin [garanti] edemem. Ben sadece işittiklerimi duyduğum şekle sadık kalarak naklettim.”

4) Gazi’nin yakınlarından ve o gün yanında bulunan 7 Nisan 1967 tarihli Kılıç Ali sacılık ifadesinde “Atatürk’e izafe edilen böyle bir nutuk katiyyen söylenmemiştir” demiştir.

5) O tarihte Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri olan Hikmet Bayur da böyle bir ‘nutkun’ varlığına inanmadığını savcılığa ifade etmişti vs.

Daha bir çok kanıt sunulabilir ama isterseniz son sözü, Kemalistliğinden kuşku duyulmayacak Falih Rıfkı Atay’ın 10 Nisan 1967 tarihli savcılık ifadesine bırakayım:

“Bursa Nutku diye Atatürk’ün söylediği bir nutuk yoktur… Bursa gazetecisinin yazdıkları kulak rivayetleridir. Atatürk son derece nizamcı ve devlet otoritecisi idi. Memlekette anarşi havası yaratmak kasdı vardır. Atatürk bu kasda alet edilmek istenmiştir.”