AYM, Uludağ Alanı Hakkında Kanun'un bazı maddelerini iptal etti

Mahkemenin iptal gerekçelerinde “Uludağ alanında işletmecilik faaliyeti izni için yürütme organına sınırları ve kapsamı belirli olmayan bir yetki tanınmasının teşebbüs özgürlüğü ilkesiyle çeliştiği”, “Uludağ alanının korunmasına yönelik çevre yasaları ve Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası çevre sözleşmeleriyle uyumsuz” olduğu belirtildi.

Anayasa Mahkemesi'nin (AYM) Uludağ Alanı Hakkında Kanun’un bazı maddelerinin iptaline ilişkin kararı Resmi Gazete'de yayımlandı. Anayasa Mahkemesi, iptal gerekçelerinde hukuki belirliliğin eksikliği, yasama yetkisinin devri, özerklik ihlali gibi anayasal ilkelere aykırılıkları vurguladı. Ayrıca, kanunda yer alan düzenlemelerin, Uludağ alanının korunmasına yönelik çevre yasaları ve Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası çevre sözleşmeleriyle de uyumsuz olduğu ifade edildi.

Anayasa Mahkemesi, Uludağ Alanı Hakkında Kanun'un 3. maddesinin 11 numaralı fıkrasındaki “…yaptırma, izin verme…” ibaresinin Anayasa’ya aykırı olduğuna karar verdi.

Kararın gerekçesinde, "Uludağ alanında turizm amaçlı herhangi bir sportif faaliyet ile alana ilişkin herhangi bir işletmecilik faaliyetinin yaptırılması ya da bu tür bir faaliyete izin verilmesi konusundaki ölçütlere ilişkin yasal çerçeve belirlenmeksizin yürütme organına sınırları ve kapsamı belirli olmayan bir yetki tanınması teşebbüs özgürlüğünün kanunla sınırlanması ilkesiyle çelişmektedir. Açıklanan nedenlerle kural, Anayasa'nın 13. ve 48. maddelerine aykırıdır” ifadeleri yer aldı.

ULUDAĞ ALANINDA KOMİSYONA VERİLEN YETKİYİ DÜZENLEYEN KURAL İPTAL EDİLDİ

Kanunun 5. maddesinin 1 numaralı fıkrası da Anayasa'ya aykırı bulundu ve iptal edildi. Mahkeme, bu fıkra ile ilgili olarak Uludağ alanı içinde yapılacak her türlü uygulama için karar alacak olan Komisyon’a verilen yetkilerin belirgin olmaması nedeniyle Anayasa'ya aykırı olduğunu belirtti.

Kararın gerekçesinde, "Komisyonun, Uludağ alanı sınırları içinde her türlü uygulamaya yönelik karar almaya yetkili olduğu belirtilmekle yetinilmiş; bu kararların hangi konularda, kanunla verilen hangi görevlerin kapsamında olacağı gösterilmemiştir. Bu itibarla özel öneminden kaynaklı olarak farklı bir rejim altında yönetimi öngörülen Uludağ alanında Komisyona yetki veren kuralın belirli olduğu söylenemez. Açıklanan nedenle kural, Anayasa'nın 2. maddesine aykırıdır" denildi

BAKANLIĞA DÜZENLEME YETKİSİ VEREN KURAL İPTAL EDİLDİ

Kanun’un 5. maddesinin 7 numaralı fıkrası, Bakanlığa doğrudan düzenleme yetkisi verdiği için Anayasa'ya aykırı bulundu ve iptal edildi. Mahkeme, bu madde ile ilgili olarak Bakanlığa verilen düzenleme yetkisinin, yasama yetkisinin devredilemezliği ilkesine aykırı olduğuna karar verdi.

Kararın gerekçesinde "Kuralla diğer kamu görevlisi statüsünü haiz Komisyon üyelerinin atanması ve üyeliklerinin sona ermesine ilişkin usul ve esaslar yönünden kanunda herhangi bir çerçeve, temel ilke ve esaslar belirlenmeksizin Bakanlığa doğrudan düzenleme yetkisinin verildiği görülmektedir. Dolayısıyla söz konusu hususlarda Bakanlığa asli düzenleme yetkisi veren kuralın yasama yetkisinin devredilmezliği ilkesiyle bağdaşan bir yönü bulunmamaktadır. Anayasa'nın 7. maddesine aykırıdır" denildi.

YEREL YÖNETİMLERİN MALİ ÖZERKLİKLERİNİ SINIRLAYAN DÜZENLEME İPTAL EDİLDİ

Kanun’un 7. maddesinin 1 numaralı fıkrasındaki (b) bendi, belediyeler, üniversiteler ve kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının taşınmaz satış veya trampası konusunda Başkanlığa gelir tahsisi yapılmasını öngördüğü için Anayasa'ya aykırı bulundu. Mahkeme, bu düzenlemenin, mahalli idarelerin mali özerkliklerini ihlal ettiğini belirterek iptal edilmesine karar verdi.

Kararın gerekçesinde şu ifadeler yer aldı:

"Kuralda belediyeler, üniversiteler ve kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının özel mülkiyetindeki taşınmazlarının satış veya trampasından elde edilecek gelirin Başkanlığa tahsis edilmesinin meşru amaca ulaşma bakımından elverişli olduğu açıktır. Bununla birlikte kural, Anayasa ile kendilerine idari ve mali özerklik tanınmış olan mahallî idarelerin, üniversitelerin ve kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının yerine geçerek bu idarelerin gelir ve giderleri üzerinde doğrudan etki doğurabilecek niteliktedir. Kural söz konusu idarelerin taşınmazlarının satışı veya trampasından elde edilecek gelirler üzerindeki mali özerkliklerini tümüyle ortadan kaldırmaktadır. Bu bağlamda kuralın Başkanlığa gelir tahsis edilmesi amacına ulaşılması bakımından en uygun araç olduğu başka bir deyişle gerekli olduğu söylenemez. Açıklanan nedenlerle kural Anayasa'nın 127., 130. ve 135. maddelerine aykırıdır.”

ULUDAĞ ALANI İLE İLGİLİ İDARİ PARA CEZALARINA İLİŞKİN DÜZENLEME İPTAL EDİLDİ

Kanun’un 9. maddesinin 1 numaralı fıkrasındaki düzenleme, idari para cezasına bağlanan eylemlerin konusu olan tedbirlere aykırılık durumları ile ilgili herhangi bir düzenleme içermediği için Anayasa'ya aykırı bulunarak iptal edildi. Mahkeme, bu düzenlemede, idari para cezasına muhatap olan eylemlerin kapsamının ve bu tedbirlere aykırılık hâllerinin ne olduğunun belirtilmediğini ve bu nedenle düzenlemenin belirsiz olduğunu ifade etti.

Kararın gerekçesinde, "Dava konusu kuralda, idari suç teşkil eden ve idari para cezası şeklinde idari yaptırıma bağlanan eylemlerin konusu Uludağ alanının doğal değerleri ile jeolojik/jeomorfolojik dokusunun, turizm potansiyelinin korunmasına ve yaşatılmasına yönelik alınan tedbirlere aykırı davranılması olarak öngörülmüştür. Ancak 7432 sayılı Kanun'da söz konusu tedbirler ile öngörülen yaptırıma neden olacak bu tedbirlere aykırılık hâllerine dair herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır. Bu itibarla idari para cezası yaptırımı düzenleyen kuralın belirli olduğu söylenemez. Açıklanan nedenlerle kural, Anayasa'nın 38. maddesine aykırıdır” denildi.

İZİNSİZ TURİZM FAALİYETLERİNE İLİŞKİN CEZAİ DÜZENLEME İPTAL EDİLDİ

Kanun’un 9. maddesinin 2 numaralı fıkrasının "ii" bendi, turizm amaçlı sportif faaliyetlere izin alınmadan başlanması ve spor amaçlı organizasyonlar yapılması konusunda belirli bir yasal düzenleme olmaması nedeniyle Anayasa'ya aykırı bulunarak iptal edildi. Mahkeme, ilgili düzenlemede, idari para cezasına tabi olacak faaliyetlerin kapsamı, izin alma koşulları ve ilgili idari mercilerin belirlenmediğini belirtti.

Kararın gerekçesinde "Dava konusu kuralda, idari suç teşkil eden ve idari para cezası şeklinde idari yaptırıma bağlanan eylemlerin konusunun izin alınmaksızın turizm amaçlı sportif faaliyette bulunulması ve spor amaçlı organizasyon yapılması olduğu anlaşılmaktadır. Kuralda turizm amaçlı sportif faaliyetler ile spor amaçlı organizasyonların kapsamına ve özelliklerine yer verilmediği gibi 7432 sayılı Kanun'da veya başka bir kanunda bu yönde bir düzenleme bulunmamaktadır. Ayrıca kuralla öngörülen idari para cezasına muhatap olmamak için iznin hangi idari merciden alınacağı ve hangi koşullara tabi olacağı hususlarında da herhangi bir yasal düzenleme bulunmamaktadır. Bu itibarla idari para cezası yaptırımı düzenleyen kuralın belirli olduğu söylenemez. Açıklanan nedenlerle kural, Anayasa'nın 38. maddesine aykırıdır” denildi.