Sosyal medya platformu X'i geçtiğimiz ay son kez uyarmış ve yükümlülüklerini yerine getirmemesi halinde bant daraltması uygulanacağını açıklamıştı. Bunun üzerine X çalışmalarını hızlandırmış ve Türkiye’ye temsilcilik açma kararı almıştı. Peki, bu durum hem hukuki hem de sosyal medya dezenformasyonu açısından Türkiye için ne ifade ediyor?
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK), Türkiye'de yasalar çerçevesinde belirlenen temsilci atama, idari para cezası gibi hiçbir yükümlülüğünü yerine getirmeyen sosyal medya uygulaması X'i geçtiğimiz ay son kez uyarmış ve yükümlülüklerini yerine getirmemesi halinde bant daraltması uygulanacağını açıklamıştı. X'in Türkiye'ye temsilci atamasıyla birlikte artık bant daraltma uygulaması da rafa kaldırılmış oldu. Ulaştırma Bakanı Abdulkadir Uraloğlu da, sosyal medya platformu X'in Türkiye'de temsilciliği kurulduğunu ve faaliyetlerinin devam edeceğini açıkladı. Uraloğlu, X hesabından yaptığı açıklamada, "Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın öncülüğü sonucu sosyal medya platformu X’in Türkiye'de temsilciliği kuruldu. X, artık İstanbul merkezli temsilciliği ile Türkiye’de faaliyetlerini sürdürecek" dedi. Peki X’in Türkiye’de temsilcilik açması ne ifade ediyor? Konuya ilişkin tüm detayları Sakarya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Milletlerarası Hukuk Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Dr. Sezercan Bektaş ve Sakarya Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mustafa Bostancı Milliyet.com.tr’ye anlattı.
X’İN TÜRKİYE’YE OFİS AÇMASI NE İFADE EDİYOR?
Türk hukukunda internet ortamındaki yayınlara ve bu yayınların içeriklerine ilişkin kurallar 5651 sayılı “İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun” ile düzenleniyor. 29 Temmuz 2020’de 7253 sayılı kanun ile yapılan değişiklik ile sosyal medya platformları da bu kanun hükümlerine tabi tutulmuştu. Bu kapsamda X’in Türkiye’ye bir temsilcilik açması zorunluluk haline gelmişti. Peki bu Türkiye için tam olarak ne ifade ediyor?
Dr. Sezercan Bektaş: Türkiye'de günlük erişimi bir milyondan fazla olan yurt dışı kaynaklı sosyal medya platformlarının, adli veya idari makamlarca gönderilecek tebligat ve bildirimleri alabilmeleri, kendilerine yöneltilen talepleri yerine getirebilmeleri, kişiler tarafından yapılacak başvuruları cevaplandırılabilmeleri ve kanun kapsamındaki diğer yükümlülükleri yerine getirilebilmeleri için Türkiye’de bir temsilci ataması yapmaları gerektiği 5651 sayılı kanunda düzenlenmiştir. Bu düzenlemeyle sosyal medya platformu aracılığıyla işlenen hukuka aykırı eylemleri engellemek ya da işlenmiş eylemlerle ilgili idari ve adli süreçlerini işletebilmek için Türkiye’de hukuki muhatabın belirlenmesi amaçlanmıştır. Nitekim bu düzenlemeden önce hukuka aykırı içerik taşıyan paylaşımlara karşı yürütülecek adli ve idari süreçler, sosyal medya platformunun yurt dışındaki merkezine ulaşılamaması sebebiyle işletilemiyordu. Yurt dışı kaynaklı sosyal medya platformlarının Türkiye’de temsilcilik kurması ve 5651 sayılı kanun hükümlerine tabi olması sosyal medya kullanıcılarının başta kişilik hakları olmak üzere diğer haklarının korunması açısından büyük önem taşımaktadır.
‘X VERGİ ÖDEMEK ZORUNDA’
X’in Türkiye’de ofis açmasıyla ekonomik açıdan da önemli adımlar atılmış olacak. Hem kullanıcıların haklarını korumak konusunda muhatap olunacak X Türkiye Temsilciliği, vergi ödeyerek ekonomik açıdan da katkı sunacak. Doç. Dr. Mustafa Bostancı’ya göre ise X temsilci göndermemek konusundaki tavrını sürdürseydi, internet trafiği bant genişliğinin yüzde 90 oranında daraltılmasına kadar yaptırımlar uygulanabilirdi.
Doç. Dr. Mustafa Bostancı: Öncelikle kanunların sosyal ağ sağlayıcılara yüklediği sorumlulukları yerine getirecek muhatap belirlenmiş oluyor. Bu sorumluluklar karar verilen içerikleri kaldırma, hesapları kapatma gibi örneklerle çoğaltılabilir. Bir başka önemli konu ise vergidir. Ülkemizde ticari faaliyet göstererek gelir elde eden her şirket gibi sosyal ağ sağlayıcılar da vergi ödemek durumundadır. Temsilci belirlemediği için reklam yasağı uygulanan X artık hem reklam yayınlayabilecek hem de gelir elde ettiği tüm ticari faaliyetler açısından vergi ödeyecektir. X, Türkiye’de popüler sosyal medya platformlarından biridir. Bilgi akışının, dezenformasyonun ve kamuoyunu yönlendirici faaliyetlerin sıklıkla yapıldığı bir platformdur. Hem önemli bir enformasyon kaynağı hem de güçlü bir ticari işletmedir. Türkiye’den milyonlarca kullanıcıya sahip olmanın yanı sıra gelir elde etmek hukuki kurallara uymayı gerektirir. Bu açıdan, 5651 sayılı kanun kapsamındaki çeşitli yükümlülükleri yerine getirmek ve muhataplık açısından X’in temsilci ataması önemlidir.
5651 kapsamında bu zaman kadar Türkiye’de temsilcilik açmayan X, çeşitli yaptırımlarla karşılaştı. Para cezalarının akabinde kanunda belirtildiği üzere reklam yasağı uygulandı. Bir sonraki aşama olan bant daraltma yaptırımına ihtiyaç kalmadan X gerekli adımı attı ve bir temsilci belirledi. Temsilci belirlememe konusunda ısrarlı tavrını sürdürseydi X’in internet trafiği bant genişliğinin yüzde 90 oranında daraltılmasına kadar yaptırımlar uygulanabilirdi. - Doç. Dr. Mustafa Bostancı"
‘KULLANICILARIN HUKUKİ HAKLARINI KORUYACAK’
Günlük erişimi bir milyondan fazla olan yurt dışı kaynaklı sosyal medya platformunun Türkiye’de en az bir kişiyi temsilci olarak belirleyeceği bu kişinin iletişim bilgilerine kolayca görülebilecek ve doğrudan erişilebilecek şekilde internet sitesinde yer vermesi gerektiği ayrıca bu temsilcinin kimlik ve iletişim bilgilerini Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu'na bildirmekle yükümlü olduğu 5651 sayılı kanunda düzenlenmişti. Buna göre X’in Türkiye’de ofis açması zorunlu hale geldi. Peki X kullanıcıların haklarını nasıl koruyacak?
Dr. Sezercan Bektaş: 5651 sayılı kanuna göre günlük erişimi on milyondan fazla olan yurt dışı kaynaklı sosyal medya platformlarının belirlediği gerçek veya tüzel kişi temsilcilerinin teknik, idari, hukuki ve mali yönden tam yetkili ve sorumlu olması esası kabul edilmiştir. Böylece sosyal medya kullanıcıları hukuki haklarına ilişkin taleplerini doğrudan bu temsilciye karşı yöneltebileceklerdir. Bu kapsamda, X platformu tarafından bildirilen X İstanbul Şirketi de artık Türkiye’de X platformuna yöneltilecek bütün taleplerin muhatabı haline gelmiştir. Ayrıca 5651 sayılı kanun kapsamında sosyal medya platformunda yapılan paylaşımın özel hayatının gizliliğini ihlal ettiğini iddia eden kişilerin bu içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi taleplerinde X İstanbul yapılacak başvurularda muhatap olacaktır.
"5651 sayılı kanuna göre sosyal medya platformu, kullanıcılarının haklarının korunmasına yönelik olarak Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu tarafından yapılacak kullanıcı haklarına ilişkin düzenlemelere uymakla yükümlüdür. Ayrıca, sosyal medya platformu kişilerin can ve mal güvenliğini tehlikeye sokan içerikleri öğrenmesi ve gecikmesinde sakınca bulunması hâlinde, bu içeriği ve içeriği oluşturana ilişkin bilgileri yetkili kolluk birimleriyle paylaşmak zorundadır. Bu yükümlülüklerini sosyal medya platformu temsilcisi vasıtasıyla yerine getirebilir. Fakat yükümlülüklerini ihlal etmesi halinde platformun Türkiye’deki temsilcisi de bu sorumluluğa karşı muhatap olacaktır. - Dr. Sezercan Bektaş"