Emekli, memur, memur emeklisi ve asgari ücretli yeni yılda maaşlarına gelecek zammı merakla bekliyor. Gündemde çok sayıda oran, rakam ve hesaplama konuşulurken bir yandan da "Refah payı gelecek mi?" sorusunun yanıtı araştırılıyor. Gazeteci Faruk Erdem, dikkat çeken bir karşılaştırma yaparak "bir refah payı gelecek gibi görünüyor, geçtiğimiz yıllardan çıkarttığımız sonuç. Matematik hep öyle işlemiş" ifadelerini kullandı.
Milyonlarca emekli, memur ve asgari ücretli yeni yıl itibarıyla yapılacak zamları merakla bekliyor.
Bu doğrultuda "Refah payı verilecek mi?" sorusu da en çok cevabı araştırılan sorulardan bir tanesi. Peki, refah payı gelecek mi? Ekonomi gazetecisi Faruk Erdem'den dikkat çeken bir değerlendirme geldi.
5 YILLIK ORANLARI KARŞILAŞTIRDI
Ekonomi gazetecisi Faruk Erdem, A Para canlı yayınında emekli maaşları ile asgari ücreti karşılaştırıp refah payına dair çarpıcı değerlendirmelerde bulundu. Erdem şu ifadeleri kullandı:
"Son 5 yıla şöyle bir baktık. Aslında asgari ücretle emekli ve memur artışlarının ne ilişkisi var denilebilir. Bir ilişkisi yok. Yani asgari ücret zaten Aralık ayında belirleniyor komisyon tarafından. Memurlar ve emeklilerin maaş artışlarını da enflasyon belirliyor. Ama şu var yani biz emeklilere ve memurlara Ocak aylarında refah payı veriliyor hükümet tarafından, o refah payını verirken biraz da asgari ücrete yapılan artışlar referans oluyor diyoruz. Yani geçtiğimiz yıllara baktığınız zaman işte asgari ücrete ne kadar zam yapılmış, sonra emekli ve memurun enflasyon artışı ne kadar çıkmış, onun üstüne ne kadar refah payı konulacak biraz asgari ücret artışına bakılıyor. O yüzden de hani böyle bir asgari ücret emekli memur zammı ilişkisine bir bakalım istedik ve son 5 yılı aldık. Aslında daha da uzun alınabilir ama genelde fotoğraf aynı olduğu için hani son 5 yıla bir bakalım.
Son 5 yılda 2 yıl ara zam yapıldı asgari ücrete ki yüzde 100'ün üzerinde artışlar yapılmış oldu, yani yıllık olarak. Onlara da bakacağız. Asgari ücret artışlarına da baktığımız zaman yani şu oranları buraya koyduk, hani bir kalemimiz daha olsa ki ona da baktık, enflasyon rakamlarına baksak hep enflasyonun 5 puan 6 puan üzerinde olmuş yani bütün artışlar, gerçekleşen enflasyon. Tabii bu sene acaba önümüzdeki yılın enflasyonuna mı bakılır bu yılın enflasyonuna mı bakılır tartışmaları devam ediyor. Fakat bu yıla kadar hep gerçekleşen enflasyonun 5 puan 10 puan neyse üzerinde artışlar yapılmış. Bu matematik de hiç değişmemiş. Hatta dediğim gibi ara zam yapıldığı dönemlerde çok daha üzerinde artışlar yapılmış. 2019'da net asgari ücret 2 bin 20 lira olmuş ve 2018'e göre yüzde 26'lık bir artış olmuş ki orada baktığın zaman enflasyonda yüzde 20'lerin altında çıkmış yıllık enflasyondan bahsediyorum. 2020 Ocak'ta 2 bin 324 liraya çıkmış yüzde 15'lik bir artış söz konusu, 2021 Ocak'ta yüzde 22 olmuş, 2022'de önce bir yüzde 40 yapılmış, ardından tabii pandemiden sonraki dönem ve enflasyonist ortamın yaşandığı dönem bütün dünyada bir zam ihtiyacı daha hasıl olmuş ve tabii 2 bin 825 liradan yani 2021'in ocağından düşün, 5 bin 500 liraya çıkartılmış. Baktığın zaman hani önce yüzde 40 sonra yüzde 30, toplamda da tam yüzde 100'lük bir artış olmuş, yani 2 bin 825 lira 5 bin 500 liraya çıkmış. 2023'ün ocağında yine yüzde 55'lik bir artış yapılmış yine enflasyonun üzerinde bir artış olmuş, temmuzunda yüzde 34'lük bir artış daha yapılmış, kümülatif baktığın zaman da 2023'te yüzde 107'lik bir artış yapılmış asgari ücrete, 2024'e geldiğimizde durum değişmiş yüzde 49'luk bir artış ki yine o yıl da biliyorsun 2024 ocağında emeklilere de ve memurlara da yüzde 49.25'lik bir artış olmuştu refah payıyla birlikte ki işte burada referans olmuş, yıllık olarak bir artış yapılmış 17 bin 2 lira şu anda uygulanıyor. 2025 için de işte 1 Aralık'tan itibaren 4 toplantı yapılacak, böylece bir zam pazarlığı süreci de başlamış oldu.
Emekli artışlarına da bakalım, sonra ikisini karşılaştıralım. 2019'da ocakta yüzde 10.20, temmuzda yüzde 5 enflasyon artışları olmuş yüzde 15.71'lik bir kümülatif artış olmuş. 2020'de 6.5 - 5.75 ve yüzde 12.63'lük bir kümülatif artış olmuş. 2021'de 8.37 çıkmış ocakta 6 aylık enflasyon ve 8.45'lik temmuz artışıyla birlikte yüzde 17.53'lük yıllık bir artış olmuş. 2022'ye geldiğimizde refah payı uygulamaları başlamış ki orada biliyorsun ara zam da olmuştu asgari ücrete az önce söyledik, orada da kümülatif 78.60'lık bir artış olmuş, asgari ücrete de yüzde 100'lük bir artış olmuş. 2023'te yüzde 30 ocakta yüzde 25 de temmuzda artış yapılmış ki ocaktaki yüzde 30 biliyorsun refah payı konulmuştu onun üstüne, işte aşağı yukarı bir 10-15 puanlık bir refah payıyla birlikte yüzde 62,5'luk bir artış olmuş. 2024'e geldiğimizde durum burada da değişmiş. Neden? Çünkü asgari ücrete tek artış yapılmış yüzde 49'luk ama emekliler her iki artışta da özellikle ocakta refah payı almışlar SSK Bağkur emeklisi 11.25 puanlık dolayısıyla kümülatif bu sene yüzde 86.15'lik bir artış yapılmış emeklilere. Yani 2024'ün sonunda yüzde 44'lük bir öngörüsü var Merkez Bankası'nın, bunun üzerinde bir artış yapılmış oldu emeklilere. Oranlar tabii yüksek geliyor belki enflasyon üstünde ama rakamlara baktığında maaşlar düşük kalmış. Dolayısıyla taban maaş uygulamasıyla o düşük maaşlar da tamamlanmış.
Asgari ücret ve artış oranlarını karşılaştıralım. Tabii yıllık yapılıyor ama şimdi emeklilere tabii hem ocakta hem temmuzda yapılıyor. 2019'da asgari ücret yüzde 26 artarken emekliler yüzde 15.71'lik bir artış almış. 2020'de yüzde 15'lik bir artış yapılırken yüzde 12.63'lük bir artış var emeklilerde. Asgari ücret 2021'de yüzde 22, emekliler yüzde 17.53. 2022'ye geldiğimizde asgari ücret iki kere artmış yüzde 100 olmuş emekliler 78.60. 2023'te asgari ücret yüzde 107 artarken emekliler yüzde 62,5'luk bir artış. Dediğim gibi 2024'te manzara değişmiş, asgari ücret yüzde 49 artarken emekli artışları yüzde 86.15 olmuş.
Bu sene yine yıllık yapılacak, öyle gözüküyor yani 2025 yılı için bir ara zam olur mu olmaz mı, henüz o konuşulmuyor ama öyle gözüküyor ki zaten yasa da yıllık olarak belirleneceğini söylüyor, sonra istenirse komisyon toplanıyor ve bir ara zam yapılıyor, ihtiyaç olursa ki yine yıllık belirlenecek. Yani yüzde 44'lük bir yıl sonu enflasyonu bekleniyor. Ha yüzde 44 olur mu bilmiyorum ama tartışma yapılıyor işte önümüzdeki yıla göre mi yapalım bu yıla göre mi yapalım, ikisinin ortası mı yapalım... Öyle gözüküyor ki 35-40 civarında bir artış olacak.
"REFAH PAYI GELECEK GİBİ GÖRÜNÜYOR! MATEMATİK HEP ÖYLE İŞLEMİŞ"
Dolayısıyla emekliler açısından baktığın zaman da yüzde 44.81 bu Merkez Bankası'nın yaptığı piyasa katılımcıları anketinden çıkan sonuç. Emekliler açısından yüzde 16'lık bir 6 aylık enflasyon çıkıyor. Diyelim ki asgari ücrete yüzde 30-35 ya da 40 civarında bir artış yapıldı. Öyle gözüküyor ki bu referans olacak ve bir refah payı gelecek gibi görünüyor, geçtiğimiz yıllardan çıkarttığımız sonuç. Yani biz hani bir şeyi duyduk da yapılacak diye bir açıklama yapıldı da bunu söylemiyoruz. Neye bakıyoruz? Matematiğe bakıyoruz, matematik hep öyle işlemiş. Dolayısıyla hani asgari ücrete diyelim ki 35-40 civarında bir artış yapıldı, emekliye de yüzde 16 6 aylık enflasyon çıktı, dolayısıyla baktığın zaman burada demek ki bir 5-10 puanlık 20-25 puana ulaştıracak bir refah payı gelmesi söz konusu olabilir. O yüzden de bu karşılaştırmayı yaptık.
Bakalım emeklilerle ilgili, Merkez Bankası'nın son yaptığı anketten çıkan sonuç dediğim gibi 6 aylık enflasyon yüzde 16.09 oluyor ki bu SSK Bağkur emeklilerinin enflasyon artışı, memur emeklisi için 5.54 puanlık bir enflasyon farkı oluşuyor toplamda da 11.87'e ulaşıyor, en düşük memur maaşı bu 11.87'e göre 43 bin 859 lira, en düşük memur emeklisi aylığı da 19 bin 675 lira oluyor, en düşük SSK Bağkur emekli maaşı da hani bu oranda artırılırsa yani 16.09'la artırılırsa 14 bin 512 lira oluyor"