Çeltik üretiminde basınçlı sulama yöntemlerinden damla sulamanın kullanılmasıyla su tüketiminde tasarruf sağlanırken, ürünün topografyanın bozuk olduğu alanlarda da yetiştirilebilmesi olanağı doğdu.
Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğünden (TAGEM) alınan bilgiye göre, çeltik Türkiye'de sulama suyunun sağlanabildiği bütün bölgelerde yetiştirilebilirken, 35 ilde daha kapsamlı olarak pirinç yetiştiriciliği yapılıyor.
Son yıllarda Trakya-Marmara ve Karadeniz önemli çeltik ekim bölgeleri olarak öne çıkıyor. Bunları İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgeleri izliyor. 2019'da yaklaşık 1 milyon 264 bin dekarda 1 milyon ton civarında çeltik üretimi gerçekleştirildi.
Çeltik tarımında en önemli kısıtlayıcı etmen sulama suyunun sağlanması ve yönetimi olarak dikkati çekiyor.
Yoğun su ihtiyacı ve uygulamada yapılan hatalar birim alanda aşırı su kullanımı sonucunu doğuruyor. Türkiye'de çeltik üretimde su tüketimi, kayıplardan dolayı tahmin edilen miktardan çok daha fazla gerçekleşiyor.
Çeltik üretiminde 1 kilogram ürün için 1000-1200 litre suyun yeterli olduğu ancak uygulamada bu miktarın 4 bin-5 bin litreye ulaştığı tahmin ediliyor. Çeltik üretiminde yaşanan su yetersizliği ve enerji sorunu nedeniyle üretim alanlarında küçülmeler meydana geliyor.
Çeltikte Damla Sulama Sistemlerinin Kullanım Olanaklarının Araştırılması projesi
TAGEM Genel Müdürü Nevzat Birişik, çeltik üretim alanlarında kullanılan su miktarını minimuma indirmek için Çeltikte Damla Sulama Sistemlerinin Kullanım Olanaklarının Araştırılması Projesi'ni sonuçlandırdıklarını söyledi.
Projede çeltik yetiştiriciliğinde verimin artırılması ve kullanılan sulama suyu miktarının azaltılmasının hedeflendiğini belirten Birişik, çeltik üretiminde çiftçilerin uyguladığı tava sulama yönteminin yanı sıra basınçlı sulama yöntemlerinden yüzey ve yüzey altı damla sulama yöntemlerinin karşılaştırıldığını ifade etti.
Birişik, proje çıktılarından elde edilecek verilerden yararlanılarak maksimum faydayı sağlayacak sulama yöntemi ve sulama programının belirlendiğinin altını çizerek, şunları kaydetti:
"Yapılan çalışmada iki yıllık ortalama sonuçlarına göre, Trakya Bölgesi'nde, damla sulama yönteminin kullanılması sonucu 750 kilogramda, tava sulama yöntemi ile kıyaslandığında yüzde 20 verim azalışına karşın yüzde 70 su tasarrufu sağlandığı gözlendi. Karadeniz Bölgesi'nde, yüzde 6,6 verim azalışına karşın yüzde 70 su tasarrufu, Ege Bölgesi'nde yüzde 15 verim azalışına karşın yüzde 37 su tasarrufu ve Akdeniz Bölgesi'nde yüzde 14,6 verim azalışına karşın yüzde 50 su tasarrufu sağlandı. Yapılan ekonomik analizle sonucunda damla sulama yönteminin kullanılmasıyla elde edilen kar oranı tava sulama yöntemine kıyasla her dört bölge de yüksek çıktı. Basınçlı sulama sistemleriyle çeltik üretiminde tasarruf edilen su miktarının yanı sıra sulama ve gübreleme işçiliğinden de tasarruf sağlandı."
Çeltik bitkisinin su kaynaklarına bağlı olarak her alanda üretilemediğine işaret eden Birişik, şu değerlendirmede bulundu:
"Damla sulama sistemlerinin kullanılmasıyla, çeltik bitkisi su kaynağının yetersiz ve topografyanın bozuk olduğu alanlarda da yetiştirilebilecek. Çeltik üretiminde, su kaynaklarına bağlı olarak üretim alanları ve toplam üretim miktarı sınırlı düzeyde kalırken, proje göstergeleriyle daha az suyla üretim yapılarak, arzın artışı, ithalatın azaltılışı sağlanabilecek. Üreticiler için çeltik sulamasında su tasarrufu sağlayan sulama yöntemleriyle hazırlanacak sulama programları sayesinde ilgili bölgedeki su ve toprak kaynaklarının korunması sağlanacak. Tasarruf edilecek suyla daha fazla alan sulanabilecek ve verimde artış sağlanabilecek."