İşçi çalıştırmaya başlandığında işe giriş bildirgesi verilirken dikkat edilmesi gereken süreler nelerdir?

SGK iş ve işlemleri çoğunlukla Mali Müşavir meslek mensupları tarafından yapılmakla birlikte bir kısım işlemler de ön muhasebe elemanı veya işverenlerin bizzat kendileri tarafından yapılmaktadır. Tecrübeli meslek mensupları tarafından genel olarak bilinen ve hata yapılmayan ancak işlem yapan diğer şahıslar için açıklamakta fayda olduğunu düşündüğüm bir konuyu bu hafta ele alacağım. Çalışmaya başlayanlar yasal olarak sosyal güvenlik şemsiyesi altına girmek zorundalar. Kayıtlı çalışma bu açıdan dikkat edilmesi gereken en önemli konulardan bir tanesidir. Kayıtlı çalışmanın başlangıç işlemi de çalışanların işe giriş bildirgelerinin SGK'ya doğru bir şekilde ve zamanında verilmesidir. Bu işlemin yapılabilmesi için de uyulması gereken bazı süreler vardır. Bu süreler içinde işlem yapılmazsa idari para cezasına muhatap olunması kaçınılmaz bir durumdur.
İşverenler çalıştırdıkları işçileri işe başlatmadan en geç bir gün önce SGK' ya bildirmek zorundadır. Yasal olarak genel uygulama bu şekilde iken bu uygulamanın istisnaları da bulunmaktadır. Ulusal bayram ve genel tatiller hakkındaki kanun nedeniyle uygulanan hafta tatili, resmi tatil ile mali tatil hakkındaki kanun nedeniyle uygulanan sürelerde ise bildirimlerin yapılması için ek süreler söz konusudur. Kanundan kaynaklı olarak sigortalı işe başlamadan en az bir gün önce saat 23.59'a kadar işe giriş bildirgesinin elektronik ortamda SGK verilmesi gerekmektedir. Hafta tatili açısından yaptığımız değerlendirmede Pazar günü tatil olduğu için pazartesi günü işe başlayanların işe giriş bildirgesi bir gün önce verilemeyeceğinden ya iki gün veya daha fazla süreyle daha önce verilmesi gerekecek veya pazartesi aynı gün içerisinde en geç 23.59 a kadar verilebilecektir. Yine aynı durum resmi tatiller içinde geçerlidir. Yani işe başlanıldığı tarihten bir gün önce resmi bir tarihse işe giriş bildirgesi aynı gün içerisinde yapılabilir ve herhangi bir idari para cezası tahakkuk etmez. Mali tatil süresi içerisinde yani 1-20 Temmuz tarihleri arasında işe başlama söz konusu olur ise bu kez işlem mali tatilin bitmesini müteakip 7 gün içerisinde gerçekleştirilebilmektedir. 2019 yılında mali tatil 2-22 Temmuz tarihleri arasında uygulanmakta olup 29.07.2019 tarihine kadar yapılan işlemler süresinde yapılmış kabul edilecektir.
5510 sayılı Kanun'un 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında hizmet akdine tabi sigortalı sayılanlar, çalışmaya, mesleki eğitime veya staja başladıkları tarihten en geç bir gün önce "Sigortalı İşe Giriş Bildirgesi" ile işverenleri tarafından SGK'ya bildirilmektedir.
Bu sigortalılara ait sigortalı işe giriş bildirgesinin belirtilen sürelerde SGK'ya verilmemesi halinde 5510 sayılı Kanunun 102 nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi gereğince idari para cezası uygulanmaktadır.
Genel uygulama bu şekildeyken istisnai bazı sektörler ile bazı durumlarda ek süre bulunmaktadır. Kamuyu ilgilendiren istisnalara girmeden genel olarak özel sektörü ilgilendiren istisnalardan bazılarını sırasıyla ele alarak açıklamakta yarar görüyorum.

İŞ KOLU KODLARI

İnşaat, balıkçılık ve tarım işyerlerinde işe başlatılacak sigortalılar

İnşaat, balıkçılık ve tarım işyerlerinde işe başlatılacakların sigortalı işe giriş bildirgesinin işverenleri tarafından en geç sigortalıların çalışmaya başladığı gün SGK'ya verilmesi gerekmektedir.
5510 sayılı Kanunun "Kısa Vadeli Sigorta Kolları Prim Tarifesi ve İşkollarının ve İşlerin Tehlike Sınıf ve Derecelerinin Belirlenmesi" başlıklı 83 üncü maddesi ile bu maddeye göre hazırlanan Kısa Vadeli Sigorta Kolları Prim Tarifesi 1/9/2013 tarihinden itibaren yürürlükten kaldırılmıştır. Resmi Gazete'de yayımlanan Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 28 inci maddesinde yapılan değişiklikle iş kolu kodları belirlenmiş, ve yönetmeliğe işkolu kodları listesi eklenmiştir. İnşaat, balıkçılık ve tarım işyerlerinde işe başlatılacakların sigortalı işe giriş bildirgesinin süresinde verilip verilmediği hususu iş kolu kodlarına göre belirlenmekte olup, işe giriş bildirgesinin süresinde verilip verilmediğine işyeri sicil numarasının 2, 3, 4 ve 5 numaralı hanelerinde yer alan iş kolu kodlarına bakılarak işlem yapılmaya devam edilmektedir. (41XX, 42XX, 43XX) inşaat işyerleri, (03XX) balıkçılık işyerleri, (01XX) tarım işyerleri, (011X) hayvancılık işyerleri için kullanılan iş kolu kodlarıdır. Bu iş kolunda faaliyet gösteren işyerlerinde sigortalı çalışmaya başladığı gün işe giriş yapılabilir.

Yabancı ülkelere sefer yapan ulaştırma araçlarında sefer esnasında işe başlatılan sigortalılar;

Yabancı ülkelere sefer yapan Türk bayraklı kara, hava ve deniz ulaştırma araçlarına sefer esnasında işe alınan sigortalıların çalışmaya başladıkları tarihten itibaren bir aylık süre içerisinde işe giriş bildirgesinin işverenleri tarafından SGK'ya verilmesi halinde sigortalı işe giriş bildirgesi yasal süresinde Kuruma verilmiş sayılmaktadır.

İlk defa işyeri bildirgesi verecek işyerlerinde işe başlatılacak sigortalılar

SGK'ya ilk defa işyeri bildirgesi veren işyerlerinde, sigortalı çalıştırılmaya başlanılan tarihten itibaren bir ay içinde işe alınacakların sigortalı işe giriş bildirgesinin en geç işyerinin tescil tarihinden itibaren bir ay içinde verilmesi halinde sigortalı işe giriş bildirgesi yasal sürede verilmiş sayılmaktadır. Son olarak işveren tarafından hatanın farkına varılarak işe giriş bildirgesinin süresi geçirildiği sonradan öğrenilir ve gönüllü olarak bir tespit veya mahkeme kararı olmaksızın işverenin kendisi bildirimde bulunursa bu kez idari para cezasında önemli bir indirim yapılmaktadır. Sosyal güvenlik denetmenleri tarafından gerçekleştirilen bir denetimde yapılan bir tespit veya mahkeme kararına istinaden verilen süresi dışındaki işe giriş bildirgelerine kişi başı brüt iki asgari ücret tutarında yani 5.116,80 TL idari para cezası uygulanırken, hatasını kendisi telafi etmek amacıyla bir mahkeme kararı veya tespit olmaksızın süresinde veremediği belgeyi işveren 30 gün içinde kendisi verir ve tahakkuk eden cezayı onbeş gün içinde öderse ceza tutarı kişi başı iki asgari ücretten asgari ücertin ¼ üne düşer yani 639,60 TL ile bu hata telafi edilmiş olur. 4.477,20 TL daha az idari para cezası ödeyerek sorun giderilmiş olur.

OKUYUCU SORULARI

Soru: İşyerimizde iki vardiya toplam 21 kişi çalışıyor. Dün Sosyal Güvenlik Denetmenleri işyerimizde denetim yaptı. Cafe işletmesi olduğumuz için iş yoğunluğu nedeniyle bir kişiyi aynı gün işe başlattık. Bu denetim sırasında işe girişi olmadığı için bu kişiye ceza uygulanacağı söylendi. Ceza dışında bir yaptırım var mı? Teşviklerimiz iptal olur mu? (Duran SEVİM)

Cevap: 2017 de yapılan yasal bir değişiklik ile beş kişiden fazla olmamak ve işyerinde çalışanların %1 inden daha fazla olmamak şartlarıyla tespit edilen kayıt dışı çalışanlar için teşvikler iptal olmamaktadır. İşyerinizde bir kişi tespit edildiği ve çalışan sayısının %1 ini geçmediği için teşvikleriniz iptal olmaz. Tespiti yapılan kişi yabancı uyruklu değilse idari para cezası dışında başka bir yaptırım bulunmamaktadır.

Soru: Almanya'da çalışıyorum. Yurtdışı borçlanması için prim oranlarının artırılacağı haberleri doğru mu? Doğruysa ne zamana kadar mevcut oran üzerinden faydalanabiliriz? (İbrahim AKÇA)

Cevap: 3201 sayılı yasaya göre yurtdışı borçlanması yapılmaktadır ve en düşük asgari ücretin %32 si üzerinden günlük prim borçlanması yapılmaktadır. Meclise verilen kanun teklifine göre bu oran %45'e yükseltilmekte ve borçlanılan sürelerin tamamı 4/B sigortalısı yani Bağ-kur kapsamında değerlendirilmektedir.

EMEKLİLİK HESAPLAMA

Soru: 20.05.1998 tarihinde iki yıl isteğe bağlı ve daha sonrasında tarım bağ-kur ödüyorum. Toplam 5880 günüm var. 01.08.1962 doğumluyum. Ne zaman emekli olabilirim. (Muharrem YAPICI)

Cevap: 15 yıl 5400 gün 58 yaş şartlarına göre emekli olma imkânınız var. Yıl ve gün şartlarınız dolmuş ancak yaşınızın dolduğu 01.08.2020 tarihinde emekli olabilirsiniz.