Ev Hizmetlerinde çalışanlar Kolay İşverenlik yöntemiyle çok basit bir işlemle SGK'ya bildirilebilmektedir

Ev hizmetlerinde çalışanların da diğer çalışanlarda olduğu gibi sigortalı olması kanuni bir zorunluluktur. 2015 yılı Nisan ayından itibaren ev hizmetlerinde çalışanlarla ilgili köklü bir değişikliğe gidildi. 5510 sayılı kanuna ek-9. madde eklenmek suretiyle ev hizmetlerinde çalışanların sigortalılık işlemlerinde büyük kolaylıklar sağlandı. Çalışanların sosyal güvenceye kavuşmasının yanında çalıştıranların da bürokratik işlemlerden kurtulmalarını temin eden bu işlemlere kısaca kolay işverenlik uygulaması denilmektedir. Bu uygulamayı açıklamakta fayda olduğu kanaatindeyim. Öncelikle ev hizmetlerinden anlaşılması gereken işlerin neler olduğunu belirtelim. Ev hizmetleri; ev temizliği yapan gündelikçileri, çocuk bakıcılığı yapan dadıları, yaşlı veya hasta bakıcılarını, bahçıvanlık ve kapıcılık gibi gelir vergisinden muaf işleri kapsamaktadır. Bu yapılan işlerin ticaret mahalli olmayan özel konut niteliğindeki, apartman, müstakil ev, villa gibi yerlerde yapılması, işverenlerin de gerçek kişi olması gerekmektedir. Şirket, kooperatif, dernek, vakıf gibi tüzel kişiliği olanlar ev hizmetleri (ek-9) kapsamında bildirim yapamazlar.
Kimleri ve hangi işleri kapsadığını belirttikten sonra, uygulamanın nasıl olduğunu belirtelim. Öncelikle ev hizmetlerinde çalışanların ay içerisindeki çalışma saatinin sigortalılık açısından çok önemli bir kriter olduğunu göz önünde bulundurmalıyız. Çünkü 10 günden az çalışanlar için sadece iş kazası ve meslek hastalığı primi yatırılırken, 10 gün ve daha fazla süreyle çalışanlar için ise tüm sigorta kollarına ilişkin primler yatırılmaktadır. 10 günden az çalışan bir kişi için 2019 yılı günlük asgari ücretin % 2 si kadar yani 1,71 TL günlük prim ödenirken, 10 gün ve daha fazla çalışanlar için günlük asgari ücretin % 37,5'i kadar yani 31,98 TL günlük prim ödenmesi gerekmektedir. Çalışanın kaç gün sigortalı bildirilmesi gerektiğine ilişkin hesaplamayı da açıklamaya çalışalım. Çalışanın işe kaç kez geldiğinden ziyade ay içerisinde toplam kaç saat çalıştığı önemlidir. Bir günlük çalışmanın 7,5 saat olduğu dikkate alınarak ay içerisindeki çalışılan toplam sürenin 7,5 saate bölünmesi suretiyle bulunan gün sayısı kadar sigorta yapmak gerekmektedir. Bir çalışanın her gün eve gelip iki saat temizlik yaptığını varsaydığımızda 30 gün üzerinden 60 saat çalıştığı, bu sürenin 7,5 saate bölünmesi neticesinde 8 günlük sigorta bildirilmesi gerekmektedir. Bu sürede 10 günden az olduğu için (8 gün X 1,71 TL) 13,65 TL prim yatırılmalıdır. Görüldüğü gibi ayda 30 gün boyunca günlük 2 saat işe gelen biri için 30 günlük değil sadece 8 günlük sigorta yapılmaktadır. Bir başka çalışanın ise sadece hafta içi beş gün, günlük 5 saat, ayda 20 gün çocuk bakıcılığı yaptığını varsaydığımızda, 100 saatin 7,5 saate bölünmesi sonucu 13,3 gün, yani 14 gün sigorta primi bildirilmesi gerekmektedir. Ondalık rakamlarda tam sayıdan fazlası ne olursa olsun yukarıya yuvarlanmalıdır. Bu durumda ise 10 günden fazla olduğu için ( 14 gün X 31,98 TL) 447,72 TL prim ödenmesi gerekmektedir. Zamanında ödenirse bu rakam 387,97 TL ye düşmektedir. 10 gün ve üzeri çalışmalarda gerek 5 puanlık indirim, gerekse diğer teşviklerden kaynaklanan indirimler bir arada kullanıldığında çalışan çok daha düşük primlerle kayıt altına alınmış, işveren de iş kazasına ve diğer risklere karşı kendisini garantiye almış olmaktadır. Ayrıca 30 günden az çalışanlar eksik kalan sürelerini de 4/a kapsamında isteğe bağlı sigorta yaptırabilmektedirler.
Gerek 10 günden az çalışmalarda gerekse 10 günden fazla çalışmalarda işveren dosyası açılmadığı ve her ay prim hizmet belgesi düzenlenmediği için basit birer işlemle bildirimler yapılabilmektedir. 10 günden az çalışanların bildirimlerinin e-devlet üzerinden SGK uygulamasına giriş yaparak veya mobil telefonlardan 5510 a atılan sms ile çalışanın T.C. kimlik numarasının ve çalışılan gün sayısının bildirilmesi şeklinde yapıldığı ve bu işlemin en geç çalışmanın gerçekleştiği ay sonuna kadar yapılması gerektiği unutulmamalıdır. 10 gün ve daha fazla çalışanlar için ise sadece bir kez işveren ve çalışan bilgilerini ve imzalarını içeren bir formun doldurularak ev adresinizin bağlı olduğu Sosyal Güvenlik Merkezine verilmesiyle işlemin sona erdiğini, işlemlerin herhangi bir aracıya gerek duyulmadan herkes tarafından rahatlıkla yapılabildiğini ifade etmek yerinde olacaktır. Ödemeler ise işverenin T.C. kimlik numarasıyla banka veznelerinden veya mobil uygulamalardan yapılabilmektedir.

Okuyucu soruları

Soru Sosyal Güvenlik Denetmenleri tarafından işyerimizde yapılan denetimde bir kişinin sigortasını yapmadığımız için 26.12.2018 tarihinde tutanak tutuldu. Bir aya kadar işyerimize ceza tebligatı yapılacağı ifade edildi. Ceza tutarı ne kadar olur, asgari ücret artışının etkisi olur mu? (Kemal ÇELİK)

Cevap İşyerinizde yapılan denetimde sadece bir kişi tutanağa kaydedilmişse ve aralık ayı öncesine ait bir tarihe işe giriş tarihi çekilmezse 2 asgari ücret tutarında ceza uygulanır. Yeni asgari ücret 01.01.2019 tarihinden sonraki tespitler için uygulanacağı için artış sizi etkilemez. 4.059 TL ceza çıkar, tebliğinden itibaren 15 gün içinde öderseniz % 25 indirim yapılır.

Soru İlk kez Bağ-kurlu olduğum 2000 yılından beri terzilik yapıyorum. 1960 yılı mart doğumluyum. Arada primini ödeyemediğim için silinen 4 yıl dışında ödemelerimi yaptığım 5040 günüm var. Silinen günleri borçlanmalı mıyım? Ne zaman emekli olabilirim?
( Binnaz SOYUTÜRK)

Cevap Binnaz Hanım, 60 yaş 5400 gün şartını sağladığınızda emekli olabilirsiniz. Bunun için 2019 yılında primlerinizi 360 gün tam olarak öderseniz 5400 gün şartı tamamlanmış olacak. 60 yaşınızı da 2020 yılı mart ayında doldurduğunuzda emekli olabilirsiniz. Silinen günleri borçlanmanıza gerek yoktur.

Soru: İşverenimle anlaşamadık ve beni işten çıkardı henüz çalışmaya başlayalı 5 ay olmuştu. 1 yıl dolmadığı için kıdem tazminatım yok ama ihbar tazminatı hakkım var mı öğrenebilir miyim?
( Sude Naz KARACA)

Cevap: Eğer işvereniniz tarafından işten çıkarılmışsanız ve işverenin haklı bir nedeni yoksa işten çıkarılmanız ile ilgili bildirimi çıkış tarihinizden 2 hafta önce size yapmış olması gerekir. Aksi halde 2 haftalık ücretiniz tutarında tazminatı size ödemek zorundadır. Ödeme yapılmazsa Alo 170 hattına veya Türkiye İş Kurumuna başvurabilirsiniz.

Soru: 2018 yılı Ocak ayında gelir testi yaptırdım ve aylık 61 TL genel sağlık sigortası primi yatırarak sağlıktan faydalanabiliyorum. 2019 yılında bu rakam ne kadar olacak, bu primi ödeyerek sağlıktan faydalanmaya devam edebilecek miyim? (Zuhal KÜÇÜK)

Cevap: 2019 yılı asgari ücret artışıyla orantılı olarak genel sağlık sigortası primi de aratacaktır. Yeni yılda bu tutar 76,75 TL olacaktır. Bu primi ödemeye devam ederek sağlıktan faydalanmaya devam edebilirsiniz. Ayrıca varsa geçmiş dönem genel sağlık sigortası primlerinizi faizsiz ödemek için bugün (31.12.2018) son gün.